Gostović, Dragan (2021) Vojska u političkom sistemu druge Jugoslavije. Nacionalni interes, 41 (2). pp. 41-62. ISSN 1820-4996

Text Ni-41-2.pdf Download (405kB)

Abstract

Vojska podrazumeva celokupnost oružanih snaga jedne države. Ona prvenstveno štiti državu od spoljne agresije, ali ona štiti i unutrašnji ustavni poredak. Period od završetka Drugog svetskog rata 1945. godine do raspada SFRJ 1992. godine je poznat kao period druge Jugoslavije. U drugoj Jugoslaviji je uspostavljen jednopartijski politički sistem po ugledu na Sovjetski savez. Komunistička partija Jugoslavije (KPJ) je imala vladajući položaj, a marksizam je bio zvanična ideologija. Jugoslovenska narodna armija (JNA) je bila izrazito politizovana i pod snažnim uticajem KPJ. Ustavne promene krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih godina 20. veka su donele krupne promene u karakteru federacije i sistemu odbrane. Te promene su značile konfederalizaciju zemlje i vidno su doprinele kasnijem raspadu SFRJ. Novi sistem opštenarodne odbrane je doneo značajnu decentralizaciju države i mnogo veću ulogu republika i pokrajina u poslovima odbrane. Formirani su nacionalni tj. republički i pokrajinski štabovi i jedinice teritorijalne odbrane. Teritorijalna odbrana je uz JNA bila ravnopravna komponenta oružanih snaga. Ove promene su donele veliki rizik jer su praktično formirane republičke i pokrajinske vojske koje mogu biti pretnja bezbednosti zemlje u slučaju međunacionalnih sukoba. JNA je imala visoku autonomiju u društvu i delovala je kao prilično zatvorena socijalna grupa. Ona je kao višenacionalna narodna vojska bila pripremana za opštenarodnu odbranu zemlje od spoljnog neprijatelja, tako da je nespremna dočekala izazove međunacionalnih sukoba i građanskog rata. Ipak, JNA je početkom devedesetih godina 20. veka odigrala značajnu ulogu kao snaga koja je nastojala da smiri tenzije, zaštiti ugroženo stanovništvo i doprinese mirnom razrešenju krize.

Actions (login required)

View Item